Du lịch bền vững đang trở thành xu hướng toàn cầu, phản ánh sự thay đổi trong nhận thức của du khách về trách nhiệm với môi trường và cộng đồng. Trong bối cảnh đó, thị trường khách du lịch châu Âu—một nguồn khách outbound lớn—cho thấy tiềm năng đáng kể cho Việt Nam, đặc biệt với du lịch nông nghiệp (agritourism) và du lịch dựa vào cộng đồng (community-based tourism – CBT). Với tài nguyên thiên nhiên phong phú, văn hóa đa dạng và nền nông nghiệp đặc sắc, Việt Nam có cơ hội thu hút du khách châu Âu, những người tìm kiếm trải nghiệm chân thực và bền vững. Dựa trên thông tin từ CBI, bài viết này phân tích nhu cầu của khách châu Âu tại Việt Nam, tỷ lệ khách Âu đến đây, và tiềm năng phát triển hai loại hình du lịch này.
Thị trường khách du lịch châu Âu tại Việt Nam: Tỷ lệ và xu hướng
Châu Âu là thị trường du lịch outbound lớn nhất thế giới, với 707,4 triệu lượt khách quốc tế năm 2023, chiếm 54% tổng lượng khách outbound toàn cầu (theo CBI). Các nước như Đức, Anh, Pháp, Hà Lan và Ý dẫn đầu, với xu hướng tăng nhu cầu du lịch bền vững. Tại Việt Nam, khách châu Âu chiếm khoảng 10-15% tổng lượng khách quốc tế, tương đương 1,5-2 triệu lượt trong các năm cao điểm như 2019 (18 triệu khách quốc tế), theo Cục Du lịch quốc gia Việt Nam và CBI. Pháp, Anh, Đức và Hà Lan là các thị trường lớn nhất.
Sau đại dịch, khách châu Âu phục hồi chậm hơn so với thị trường châu Á, nhưng ổn định và có tiềm năng dài hạn. CBI dự báo các điểm đến Đông Nam Á như Việt Nam vẫn hấp dẫn nhờ chi phí hợp lý và văn hóa độc đáo. Khách châu Âu thường lưu trú dài (10-14 ngày) và chi tiêu cao, đặc biệt với du lịch trải nghiệm như nông nghiệp và cộng đồng
Nhu cầu của khách du lịch châu Âu: Tính bền vững và trải nghiệm chân thực
CBI nhấn mạnh tính bền vững là yếu tố định hình du lịch châu Âu, với mục tiêu net-zero vào 2050. Du khách từ Đức, Anh, Hà Lan ưu tiên trải nghiệm có trách nhiệm với môi trường và cộng đồng, phù hợp với lợi thế của Việt Nam.
- Du lịch nông nghiệp (Agritourism)
Du lịch nông nghiệp ngày càng phổ biến với khách châu Âu, đặc biệt những người muốn kết nối với văn hóa nông thôn. Các hoạt động như thu hoạch lúa, thăm vườn cà phê Tây Nguyên hay làm nước mắm ở Phú Quốc thu hút khách Pháp, Đức, Hà Lan. CBI chỉ ra người Anh (32% thích vùng quê) và Ý (42% ưa sản phẩm địa phương) chọn điểm đến gần gũi thiên nhiên. Với 60% dân số sống ở nông thôn, Việt Nam có tiềm năng lớn đáp ứng nhu cầu này. - Du lịch dựa vào cộng đồng (Community-Based Tourism – CBT)
CBT, do cộng đồng quản lý, mang lại lợi ích kinh tế và bảo tồn văn hóa, là xu hướng lớn với khách châu Âu. Đức (74% ưu tiên văn hóa) và Anh (24,7% chọn nước đang phát triển) thích ở homestay, học làm gốm Bát Tràng hay tham gia lễ hội vùng núi. Nhu cầu này xuất phát từ mong muốn trải nghiệm và tránh tác động tiêu cực của du lịch đại trà.
Tiềm năng phát triển du lịch nông nghiệp và du lịch cộng đồng ở Việt Nam
Việt Nam sở hữu những điều kiện lý tưởng để phát triển du lịch nông nghiệp và du lịch cộng đồng nhằm thu hút khách châu Âu. Dưới đây là phân tích tiềm năng dựa trên các yếu tố từ CBI:
- Tài nguyên phong phú và đa dạng
Với 54 dân tộc và vùng nông thôn đặc trưng, Việt Nam cung cấp sản phẩm du lịch độc đáo. Du lịch nông nghiệp khai thác ruộng bậc thang ở Hà Giang, sản xuất lụa, sản xuất rau ở Hội An, hay trồng sen, cây hoa cảnh ở Đồng Tháp. Du lịch cộng đồng phát triển ở các làng quê với homestay và ẩm thực bản địa, đáp ứng xu hướng “slow travel” của khách châu Âu. - Hỗ trợ kinh tế địa phương và bảo tồn văn hóa
Cả hai loại hình du lịch này đều mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp cho người dân địa phương, một yếu tố mà khách châu Âu rất quan tâm. Theo CBI, CBT tạo việc làm, tăng thu nhập và giúp cộng đồng tự chủ hơn, trong khi agritourism hỗ trợ nông dân đa dạng hóa nguồn thu nhập. Ví dụ, một nông dân ở Đồng Tháp có thể kết hợp trồng sen với dịch vụ du lịch, vừa bán sản phẩm vừa hướng dẫn du khách làm trà sen. Điều này không chỉ cải thiện đời sống mà còn bảo tồn các giá trị văn hóa và nông nghiệp truyền thống, phù hợp với mong muốn “làm điều tốt” của du khách châu Âu. - Thách thức và cơ hội từ tính bền vững
CBI nhấn mạnh rằng để thu hút khách châu Âu, các doanh nghiệp du lịch Việt Nam cần tích hợp các thực hành bền vững như giảm rác thải, sử dụng năng lượng tái tạo và đảm bảo lợi ích công bằng cho cộng đồng. Đây là thách thức lớn khi cơ sở hạ tầng du lịch ở vùng nông thôn Việt Nam còn hạn chế, nhưng cũng là cơ hội để định vị Việt Nam như một điểm đến bền vững hàng đầu ở Đông Nam Á. Các chứng nhận bền vững (như Fair Trade Tourism) mà CBI khuyến nghị có thể là công cụ để tăng uy tín trên thị trường châu Âu.
Kết luận
Thị trường khách châu Âu, chiếm 10-15% tổng lượng khách quốc tế tại Việt Nam, là nguồn lực quan trọng cho du lịch nông nghiệp và cộng đồng. Nhu cầu trải nghiệm bền vững, chân thực của du khách Đức, Anh, Pháp, Hà Lan… phù hợp với tài nguyên Việt Nam: từ cánh đồng lúa đến làng quê giàu bản sắc. Để khai thác tối đa, Việt Nam cần đầu tư cơ sở hạ tầng, nâng cao dịch vụ và quảng bá trực tuyến – kênh chính của khách Âu.
Dự án “Du lịch Thụy Sĩ vì Sự Phát triển Bền vững tại Việt Nam” (ST4SD, 2024-2027), do SECO tài trợ đang góp phần tạo ra thực tiễn trên. Triển khai tại Hà Giang, Đồng Tháp, Quảng Nam, ST4SD phối hợp với Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, hỗ trợ chính sách bền vững, đào tạo nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp, thúc đẩy CBT và agritourism, đưa Việt Nam tiến xa trên bản đồ du lịch bền vững thế giới, đặc biệt với khách châu Âu.